De keten in beeld - Deel 1: De geboorte van een batterij

“Weet je eigenlijk waar de batterij in je elektrische auto vandaan komt?”

Het is een vraag die menig EV-rijder zich zelden stelt. Toch begint de reis van elke batterij lang vóórdat hij in een auto of apparaat belandt.

De geboorte van een batterij vindt plaats in uitgestrekte mijnen en fabrieken, via een wereldwijde supplychain vol verborgen impact.

Grondstoffen: schaarse metalen met hoge impact.

Een lithium-ion batterij, zoals gebruikt in elektrische voertuigen (EV’s), bevat diverse kritieke metalen. De tot op heden meest gebruikte batterij in auto’s, de ‘NMC 622’ of ‘NMC 811’ batterij, bevat lithium, kobalt, nikkel, mangaan en grafiet als de belangrijkste “ingrediënten” (Milieu Centraal, 2024).

Die komen niet uit een schone laboratoriumomgeving, maar uit de aarde. Bijvoorbeeld: lithium wordt gewonnen uit opgedroogde zoutvlaktes in Chili (40% van wereldproductie) en Argentinië of uit mijnen in Australië (30%). Kobalt is veelal afkomstig uit de Democratische Republiek Congo, goed voor bijna 70% van de wereldproductie (IEA, 2023).

De winning van deze grondstoffen gaat gepaard met forse milieu- en sociale uitdagingen.

In mijnbouwgebieden zien we ecologische schade en mensenrechtenschendingen. Het winnen van kobalt in Congo wordt in verband gebracht met kinderarbeid en onveilige arbeidsomstandigheden, een probleem dat Amnesty International in 2016 uitgebreid heeft onderzocht en gedocumenteerd in hun rapport “This is what we die for” (Amnesty International, 2016).

Het produceren van een batterij is een energie-intensief proces. Het mijnen en raffineren van metalen, en het assembleren van cellen kost enorm veel stroom en grondstoffen. Ironisch genoeg betekent dit dat een nieuwe batterij al een flinke klimaatvoetafdruk heeft nog vóór de auto één kilometer heeft gereden.

Recente studies berekenden dat de fabricage van lithium-ion batterijen resulteert in ongeveer 60 tot 100 kg CO₂-uitstoot per kWh batterijcapaciteit (Milieu Centraal, 2024). Een batterij geproduceerd op kolenstroom in China veroorzaakt aanzienlijk meer CO₂ dan een vergelijkbare batterij uit een fabriek in Europa die draait op hernieuwbare energie.

Ik schrik niet meer van zulke getallen, ik ken ze maar al te goed. Bij Accu’t zien we de batterij als een fantastisch product met een belangrijke rol in de verdere verduurzaming van ons energiesysteem. Maar we moeten niet blind zijn voor de impact van batterijproductie. Moeten we dan afstappen van het idee om batterijen te gebruiken? Nee, zeker niet.

Hoewel er ook alternatieve opslagvormen zijn, denk aan waterstof, warmtebuffers of flowbatterijen, hebben lithium-ion batterijen unieke eigenschappen die essentieel zijn in een toekomstig energienetwerk: hoge energiedichtheid, snelle respons en schaalbaarheid.

We moeten er simpelweg voor zorgen dat de batterijen die we produceren optimaal benut worden om hun ’embedded impact’ terug te verdienen. “Embedded impact” verwijst naar het idee dat positieve maatschappelijke of ecologische impact niet een bijzaak is, maar fundamenteel onderdeel is van het product, dienst of bedrijfsmodel zelf.